Tên gọi, phân nhóm
– Tên gọi khác: Đường quất, trái già của quả Trấp, Thương xác, Nô lệ, Đổng đình nô lệ (Hòa Hán dược khảo)
– Tên khoa học: Fructus citri Aurantii
– Thuộc họ: Cam (danh pháp khoa học: Rutaceae)
Giải thích tên gọi: Chỉ là tên của cây, xác là tên của vỏ. Khi quả chín, ruột quắt chỉ còn lại phần xơ và phần vỏ nên được gọi là Chỉ xác.
Mô tả
Chỉ xác thuộc loại cây gỗ nhỏ. Dược liệu có chiều cao từ 2 – 10m. Thân dược liệu mọc thẳng, thân nhẵn, trên thân thường không có gai hoặc có gai rất ngắn. Dược liệu có lá mọc so le. Lá dược liệu hình trái xoan, phiến lá dài, gốc tròn, đầu tù có khi lõm. Gần phần đầu của lá hơi có răng cưa. Cuống lá có phiến rộng, đôi khi to bằng phiến lá. Hai mặt của lá đều nhẵn, mặt trên bóng.
Dược liệu có hoa mọc thành cụm. Cụm hoa mọc ở kẽ lá tạo thành chùm, gồm 6 – 8 hoa nhỏ. Hoa có màu trắng hoặc màu vàng nhạt. Có 5 cánh hoa, 5 đài và 20 nhị. Dược liệu có quả hình trứng hoặc hình cầu. Vỏ ngoài của quả sần sùi, có núm. Khi chín quả có màu vàng nhạt, bên trong là ruột có màu vàng lục. Có vị rất chua. Tháng 2 – 4 là mùa hoa, tháng 5 – 8 là mùa quả.
Phân bố
Dược liệu xuất hiện nhiều ở phía Bắc Việt Nam.
Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản
Bộ phận dùng: Quả chín
Thu hái: Vào tháng 9, tháng 10 hàng năm. Người dùng cần hái những quả gần chín, rửa sạch và phơi khô lúc trời khô ráo. Hoặc hái những quả xanh có đường kính từ 3 – 5cm. Sau đó rửa sạch, bổ ngang làm đôi và phơi khô.
Chế biến: Sau khi thu hái mang dược liệu thấm vào nước cho mềm. Dùng dao bổ đôi, bỏ xác múi và hạt ở bên trong. Sau đó thái mỏng, phơi khô, trộn với nếp hoặc cám và sao cho đến khi cám gần cháy đen hoặc gạo vàng thì bỏ đi, lấy Chỉ xác. Chỉ xác càng để lâu càng mang hiệu quả chữa bệnh cao.
Bảo quản: Để dược liệu tại những nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm.
Thành phần hóa học
Dược liệu Chỉ xác chứa một số thành phần hóa học hữu ích sau:
Theo R F Albach và cộng sự, Phytochemistry 1969, 8 (1) : 127
- Chất Hesperidin
- Chất Neohesperidin
- Chất Naringin.
Theo Hà Triều Thanh, Trung Dược Chí 1981, 12 (8) : 345
- Chất Synephrine
- Chất N-Methyltyramine
Theo Nobile Luciano và cộng sự, C A 1969, 70 : 31620b
Vỏ dược liệu chứa 0,469% chất dầu. Trong chất dầu chứa:
- Chất -Pinene
- Chất Limonene
- Chất Camphene, (-Terpinene, Caryophyllen, p-Cymene).
Tính vị
Vị đắng, tính hàn (theo Bản Kinh).
Vị cay, đắng (theo Dược Tính Bản Thảo).
Hơi hàn, vị chua, không độc (theo Biệt Lục).
Tính hơi lạnh, vị đắng (theo Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).
Qui kinh
Qui vào kinh Tỳ, Vị (theo Bản Thảo Kinh Sơ).
Qui vào kinh Tỳ, Can (theo Bản Thảo Tái Tân).
Qui vào kinh Tâm Tỳ (theo Lôi Công Bào Chế Dược Tính Giải).
Qui vào kinh Tỳ, Vị (theo Trung Dược Học).
Qui vào kinh Tỳ, Vị (theo Lâm Sàng Thường Dụng Trong Dược Thủ Sách).
Liều dùng và cách dùng
Liều dùng
Dùng 4 – 12 gram/ngày.
Cách dùng
Phơi hoặc sấy khô tán thành bột, nấu thành cao hoặc sắc lấy nước uống.
Lưu ý
- Những người có Tỳ, Vị hư hàn nhưng không có thấp tích. Cơ thể gầy yếu, phụ nữ có thai không nên sử dụng dược liệu.
- Chỉ xác là một trong những dược liệu mang đến nhiều công dụng hữu ích. Tuy nhiên trước khi áp dụng những bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ chuyên khoa về liều dùng và những lưu ý để hạn chế xuất hiện những tác dụng không mong muốn.
Bạn có thể mua Chỉ xác ở đâu uy tín?
Thảo dược Bách An Khang là đơn vị uy tín trên thị trường cung cấp dược liệu xanh sạch, an toàn cho người sử dụng. Sản phẩm Chỉ xác chúng tôi mang đến là sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên, đảm bảo đúng chủng loại, mang lại hiệu quả tuyệt đối cho người dùng. Hãy gọi tới số 0839.363.777 | 082.943.1666 để được tư vấn 24/24.
Vì sao nên chọn Thảo Dược Bách An Khang?
Sản phẩm đã được kiểm định nghiêm ngặt, kỹ lưỡng trước khi giao tận tay tới khách hàng.
Không sử dụng hóa chất trong quá trình bảo quản, an toàn cho sức khỏe người sử dụng, đảm bảo xanh sạch tự nhiên.
Chế biến theo tiêu chuẩn, đảm bảo dược chất không bị mất đi.
Phát hiện hàng giả, nhái, không đúng chất lượng sản phẩm bồi thường gấp 10 lần.
Gửi hàng toàn quốc sau 2-7 ngày nhận được sản phẩm, kiểm tra, hài lòng mới phải gửi tiền cho nhân viên vận chuyển.
- Mua ngay
